Công an nhân dân

Sau khi tốt nghiệp đại học về lĩnh vực an ninh, Tô Lâm bắt đầu sự nghiệp Công an nhân dân Việt Nam của mình. Tháng 10 năm 1979, ông được phân công vị trí công tác ở Cục Bảo vệ chính trị I, Bộ Nội vụ. Trong lịch sử của công an nhân dân, giai đoạn 1975 – 1998, Bộ Công an và một phần lớn cơ cấu Bộ Nội vụ được hợp nhất thành một bộ mới lấy tên là Bộ Nội vụ, chịu trách nhiệm và vai trò hoàn toàn tương tự ngành công an, bao gồm an ninh, cảnh sát và phòng cháy, chữa cháy.[Ghi chú 5][9] Trong khoảng thời gian 10 năm 1979 – 1988, ông công tác ở đơn vị Cục Bảo vệ chính trị I, Tổng cục An ninh. Tháng 12, năm 1988, ông được bổ nhiệm làm Phó Trưởng phòng của Cục, rồi trở thành Trưởng phòng thuộc Tổng cục An ninh, Bộ Nội vụ, giai đoạn 1993.

Thời kỳ 1993 – 2006, Tô Lâm giữ chức vụ Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ chính trị I (A63) rồi Cục trưởng Cục Bảo vệ chính trị III (A64) thuộc Tổng cục An ninh,[Ghi chú 6] Bộ Nội vụ rồi Bộ Công an.[Ghi chú 7][10] Tại Cục Bảo vệ chính trị I, ông có nhiệm vụ chủ động phòng ngừa, phối hợp với các đơn vị nghiệp vụ thực hiện tốt nhiệm vụ nắm chắc tình hình, phát hiện, ngăn chặn tội phạm xâm nhập, góp phần thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh chính trị, giữ gìn trật tự an toàn xã hội, tập trung chống gián điệp từ Hoa Kỳ và châu Mỹ. Tại Cục Bảo vệ chính trị III, tiền thân là Phòng Trinh sát thuộc Vụ Bảo vệ chính trị, Bộ Công an, công tác của ông tập trung vào việc điều tra khám phá, đối phó và giải quyết những âm mưu phá hoại của các tổ chức, đối tượng thù địch ngoài nước từ châu Âu, nhằm xâm hại an ninh quốc gia.[11]

Năm 2006, Tô Lâm được bổ nhiệm giữ chức Phó Tổng cục trưởng Tổng cục An ninh, Bộ Công an. Đến tháng 04 năm 2007, ông được Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết phong hàm Thiếu tướng. Năm 2009, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng bổ nhiệm ông giữ chức Tổng cục trưởng Tổng cục An ninh I, Bộ Công an. Trong giai đoạn này, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng cũng ban hành quy định chức năng nhiệm vụ quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công an. Theo đó, Bộ Công an kiện toàn lại tổ chức của Bộ và Tổng cục An ninh nhân dân được tách ra thành hai Tổng cục: Tổng cục An ninh I và Tổng cục An ninh II.[Ghi chú 8]

Tháng 07 năm 2010, ông được Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết phong hàm Trung tướng. Sau đó, ngày 12 tháng 08 năm 2010, Tô Lâm được Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng bổ nhiệm giữ chức vụ Thứ trưởng Bộ Công an. Ông chính thức kết thúc sự nghiệp hơn 30 năm công tác ở Tổng cục An ninh. Suốt sự nghiệp lâu dài công tác ở Tổng cục An ninh, ông đã tập trung nhiệm vụ thực thi chức năng và mục tiêu của công an nhân dân, tiến hành bảo vệ chính trị Đảng, Nhà nước, bảo vệ chủ nghĩa cộng sản, chủ nghĩa dân tộc, đối phó gián điệp, lực lượng chống phá Việt Nam đến từ nước ngoài lẫn nội địa.[12]

Tháng 01 năm 2011, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 11 của Đảng Cộng sản Việt Nam, Tô Lâm được bầu làm Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khoá XI.[13] Ngày 16 tháng 09 năm 2014, ông được Chủ tịch nước Trương Tấn Sang thăng cấp hàm từ Trung tướng lên Thượng tướng.[14] Bộ Chính trị cũng bổ nhiệm ông giữ vị trí Ủy viên Thường vụ Đảng ủy Công an Trung ương.[15]

Đại biểu Quốc hội

Ngày 22 tháng 05 năm 2016, Tô Lâm lần đầu trúng cử Đại biểu Quốc hội năm 2016 ở đơn vị bầu cử số 02, tỉnh Bắc Ninh gồm có thị xã Từ Sơn và các huyện: Tiên Du, Yên Phong, được 269.938 phiếu, đạt tỷ lệ 95,16% số phiếu hợp lệ, cùng với đại biểu Nguyễn Nhân Chiến và Nguyễn Thị Ngọc Lan. Ông trở thành Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa XIV, thuộc Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh.[16]

Lãnh đạo Công an Nhân dân

Vào ngày 26 tháng 01 năm 2016, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng Cộng sản Việt Nam, ông được bầu làm Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa XII,[17] được Trung ương bầu vào Bộ Chính trị nhiệm kỳ 2016 – 2021.[18] Ngày 09 tháng 04 năm 2016, tại kỳ họp thứ 11, Quốc hội khóa XIII phê chuẩn, Chủ tịch nước Trần Đại Quang bổ nhiệm ông giữ chức Bộ trưởng Bộ Công an. Ngày 13 tháng 04 năm 2016, Bộ Chính trị đã quyết định phân công Tô Lâm giữ chức Bí thư Đảng ủy Công an Trung ương.[19] Ngày 28 tháng 07 năm 2016, tại kỳ họp thứ nhất của Quốc hội khóa XIV, đã phê chuẩn, Chủ tịch nước Trần Đại Quang bổ nhiệm ông giữ chức Bộ trưởng Bộ Công an của Chính phủ Việt Nam khóa XIV, nhiệm kỳ 2016 – 2021. Trong nhiệm kỳ mới này, ông trở thành lãnh đạo toàn diện và cao nhất của Công an nhân dân Việt Nam, công tác thuộc Chính phủ lãnh đạo bởi Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, chịu trách nhiệm thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về an ninh trật tự, an toàn xã hội; phản gián; điều tra phòng chống tội phạm; phòng cháy chữa cháy và cứu hộ; thi hành án hình sự, thi hành án không phải phạt tù, tạm giữ, tạm giam; bảo vệ, hỗ trợ tư pháp; quản lý Nhà nước các dịch vụ công trong ngành, lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ.[20]

Ngày 27 tháng 4 năm 2016, Tô Lâm được Bộ Chính trị bổ nhiệm kiêm giữ chức Phó Trưởng ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng của Đảng Cộng sản Việt Nam,[21] tham gia phụ tá, hỗ trợ Trưởng ban, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong công tác phòng chống tham nhũng.

Ngày 30 tháng 07 năm 2016, ông được Bộ Chính trị phân công giữ chức Trưởng Ban Chỉ đạo Tây Nguyên của Đảng Cộng sản Việt Nam.[22] Đến ngày 11 tháng 10 năm 2017, tại Hội nghị Trung ương khóa XII lần thứ sáu, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII đã thống nhất kết thúc hoạt động của các Ban Chỉ đạo Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ; ông được thôi giữ chức vụ này.[23]

Ngày 29 tháng 01 năm 2019, Tô Lâm được Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng thăng cấp bậc từ Thượng tướng lên Đại tướng cùng với Đại tướng Lương Cường, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam.[24]